اموزش بورس

اصول اقتصادی پیشنهاد قیمت در بورس انرژی

شرکت‌های توزیع برق به عنوان خریدار این کالا در بورس انرژی باید توجه کنند که قیمت‌گذاری مناسبی برای خرید داشته باشند. و ثبت نام بورس انجام شده باشد . از آنجایی که این شرکت‌ها می توانند برق خود را به صورت سلف از بورس انرژی تهیه نمایند و یا در بازار روز فروش از طریق مدیریت شبکه برق، برق مورد نیاز خود را تهیه نمایند، لذا باید توجه کنند هنگام خرید از بورس انرژی با قیمت جایگزین که همان قیمت دریافتی مدیریت شبکه می باشد روبرو هستند، البته این قیمت باید عاری از هرگونه هزینه انتقال و یا اتلاف باشد که برابر با قیمت خالص جایگزین برق خریداری شده از بورس است.

از آنجاییکه خرید از بورس انرژی به صورت سلف است و شرکت‌های توزیع باید مبلغ نقد برای خرید این کالا پرداخت نمایند لذا این مبلغ دارای هزینه فرصت است که بر اساس تعداد روزهای سلف و نرخ هزینه فرصت r محاسبه می‌گردد.

نکته ای که می باید به آن توجه داشت این است که نرخ هزینه فرصت هر عددی می تواند باشد ولی باید از نرخ بهره بانکی بزرگتر باشد (چون اگر پول خرید برق در حساب بانکی بماند نرخ بهره بانکی به آن تعلق می‌گیرد).

نرخ هزینه فرصت در واقع بهترین نرخ بازدهی سرمایه خرید برق برای شرکت می باشد که باید برابر یا بزرگتر از نرخ بهره بانکی باشد.و آموزش بورس انجام گردد .

 

فرمول پایین فرمول تعیین حداکثر قیمت خرید است و قیمت معامله حتما بایدکوچکتر مساوی این قیمت باشد .

 

ابزارهای مشتقه در بازار برق

در بورس انرژی قرار است در فازهای بعدی ، علاوه بر سلف موازی استاندارد برق ، ابزارهای مشتقه دیگری همچون قراردادهای آتی برق ( Future Contract ) و اختیار معامله ( Option ) نیز معامله گردد. این ابزارها از مهمترین ابزارهای مشتقه در بازارهای مالی محسوب می شوند که نقش مهمی در بورس ها مطرح دنیا از جمله بورس ها انرژی اروپا و آمریکا ایفا می نمایند . لذا آشنایی با این ابزارهای مالی و نحوه کارکرد آنها برای مدیران صنعت برق حائز اهمیت است.

در این بخش به معرفی این دو  ابزار مشتقه  خواهیم پرداخت :

معرفی قرارداد آتی

معامله‌گر با خرید یک قرارداد آتی متعهد می شود که کالایی را در سررسید با شرایط مشخص و قیمت مشخص مبادله نماید. خریدار قراردار آتی متعهد به خرید کالا در سرسید و فروشنده قرارداد آتی متعهد به فروش محصول در سررسید است. برای جلوگیری از امتناع طرفین از انجام قرارداد، طرفین به صورت شرط ضمن عقد متعهد می‌شوند مبلغی را به عنوان وجه تضمین، نزد اتاق پایاپای بگذارند و متعهد میشوند متناسب با تغییرات قیمت آتی، وجه تضمین را تعدیل کنند و اتاق پایاپای از طرف آنان وکالت دارد متناسب با تغییرات، بخشی از وجه تضمین هر یک از طرفین را به عنوان اباحه تصرف و در اختیار دیگری قرار دهد و او حق استفاده از آن را خواهد داشت تا در سررسید با هم تسویه کنند.

در بازار آتی دو عنصر وجود دارد :

1 – متعهد فروش

2 – متعهد خرید

متعهد فروش شرکت A طی قرارداد آتی متعهد می‌گردد که دارایی پایه (مثلا 01 مگاوات برق بار پایه ) 2 ماه بعد (فرضاً 1397/07/30) به قیمت الان بازار آتی مثلا به ازا ء هر مگاوات 16000 ریال به متعهد خرید شرکت B که تعهد خرید دارد تحویل دهد.

اگر متعهد خرید و فروش قیمت قرارداد را قبول نمایند این قرار داد بین این دو منعقد می گردد. درواقع یک قرارداد آتی برق بین این دو شرکت شکل گرفته است. فعلا نوعی قرارداد سلف بین خریدار و فروشنده شکل گرفته است؛ با این تفاوت که خریدار ، ارزش معامله را در تاریخ انعقاد قرارداد به فروشنده پرداخت نمی کند بلکه متعهد خرید و متعهد فروش هر دو نفر در این قرارداد آتی درصدی از ارزش معامله را فرضاً 20 درصد نزد اتاق پایاپای بورس انرژی خواهند گذاشت (که به آن وجه تضمین گفته می‌شود) .البته کد بورسی لازم است . 

حال اگر فردای همان روز قیمت بازاری قراردادآتی ( 01 مگاوات برق بارپایه تحویلی 1397/07/30) 16500 ریال گردد آنگاه متعهد فروش به علت اینکه همین محصول را دیروز به قیمت 16000 ریال فروخته است به ازا ء هر مگاوات 50 ریال ضرر کرده است. لذا مبلغ

500*10000 = 500000 ریال

از وجه تضمین متعهد فروش، شرکت A برداشت و به حساب وجه تضمین متعهد خرید، شرکت B اضافه خواهد شد. و برعکس ، اگر قیمت 15500 ریال گردد مبلغ 500 هزار ریال از حساب متعهد خرید، شرکت B برداشت و به حساب متعهد فروش، شرکت A واریز خواهد شد.  به این عملیات تسویه روزانه حسابها یا اصطلاحا Mark to Market گویند .

این عملیات تسویه روزانه تا زمان سررسید قرارداد آتی یعنی 1397/07/30 ادامه خواهد داشت .

هر کدام از طرفین قرارداد می تواند قبل از سررسید به سه روش زیر از تعهد خود خارج شوند :

الف) واگذاری قرارداد به شخص دیگر (اخذ موقعیت معکوس) قبل از سررسید

ب) تحویل یا دریافت محصول در زمان سررسید

ج) تسویه نقدی قرارداد در سررسید

فرض کنید قیمت قرارداد آتی یک هفته بعد از انعقاد قرارداد 17500 ریال گردد آنگاه متعهد خرید شرکت B در هر مگاوات 1500 ریال سود کرده است اگر متعهد خرید بخواهد از بازار خارج شود می تواند یک قرارداد آتی دیگری منعقد نماید با این تفاوت که تعهد فروش یگیرد در این صورت متعهد خرید موقعیت کلی خود را بسته و از بازار خارج می گردد. و در مجموع 1500 ریال در هر مگاوات سود برده است . در اصطلاح به این عمل اخذ موقعیت معکوس برای بستن قرارداد و خارج شدن از بازار می گویند. لازم به ذکر است این روش معمول ترین روش تسویه قراردادهای آتی است و تقریبا 99 درصد قراردادهای آتی به این روش تسویه می شود.

حال فرض کنید هیچ یک از شرکت ها A و B قرارداد آتی خود را تا سررسید قرارداد تاریخ 1397/07/30 با اخذ موقعیت معکوس نبندند آنگاه آنها مجبور خواهند شد قرارداد را یا تسویه نقدی نهایی و یا تسویه فیزیکی کنند.

نکته مهم: قیمت قرارداد آتی در روز سررسید حتما با قیمت نقدی در بازار برابر خواهد بود.

فرض کنید قیمت نقدی برق دربازار در تاریخ 1397/07/30، برابر با 15000 ریال باشد در این روز قیمت آتی برق نیز حتما 15000 ریال خواهد بود ، آنگاه شرکت A که دو ماه قبل قرارداد آتی 10 مگاوات برق با شرکت B با قیمت 16000 ریال منعقد نموده است و متعهد فروش نیز بوده است در هر مگاوات 1000 ریال سود کرده است و به حساب وجه تضمین اش

1000*10000 = 1,000,000 ریال

واریز و از حساب شرکت Bهمین مقدار پول برداشت خواهد شد و در نهایت قرارداد تسویه نقدی می شود.

اگر شرکت های A و Bتوافق کنند که تسویه فیزیکی انجام دهند در این صورت شرکت A از بازار به قیمت 15000 ریال برق تهیه خواهد کرد و به شرکت B تحویل می دهد ولی شرکت B موظف است 16000 ریال در هر مگاوات به شرکت A پرداخت نماید. در این صورت شرکت A به میزان 10,000,000 ریال از این قرارداد سود خواهد برد.

نتیجه سود و زیان نحوه تسویه در سررسید در هر دو روش یکی است. بنابراین به علت هزینه ها بیشتر تسویه فیزیکی معامله گران ترجیح می دهند در سررسید تسویه نقدی نمایند.